Guía de nomes galegos

Nome latino que aparece nos textos da época de diversas formas: Egeriae, Etheria, Heteria, Echerias, Eicheria, Aetheria. Talvez proceda do verbo grego egeiro 'excitar, mover'. Levábao unha ninfa dotada do atributo da inspiración: 'a que move'.

Exeria (séculos IV-V?) foi, segundo Valerio do Bierzo (monxe do século VII) e investigadores posteriores, unha distinguida dama da Gallaecia, pertencente á alta nobreza galaicorromana emparentada coa corte imperial, que realizou unha famosa viaxe ou peregrinación a Palestina entre os anos 381 e 384. Describiu nun itinerario (Itinerarium Egeriae) os lugares polos que pasou con datos topográficos, litúrxicos, eclesiásticos e filolóxicos. Este itinerario constitúe a primeira guía de viaxes coñecida. A galaica Exeria —tense dito que era monxa, pero iso non está probado— é tamén unha das primeiras mulleres escritoras da historia. Escribe como fala, no sermo quotidianus, o popular, e nese seu latín detéctanse xa o que hoxe son modismos galegos como “levar os nenos no colo”.

Foi contemporánea de Prisciliano, Paulo Orosio, Hidacio de Chaves e doutros escritores galaicorromanos, todos de gran prestixio, o que levou aos estudosos a considerar esta época epigonal da romanidade “o primeiro espertar cultural de Galicia”, precisamente cando outras provincias máis prósperas do imperio romano entraban en decadencia. Para salientar a súa importancia, Castelao inclúea nos primeiros lugares da Santa Compaña dos Inmortais Galegos da súa Alba de Gloria (1948).

Na actualidade existe en Galicia a asociación de Mulleres Cristiás Galegas Exeria.