156 BOLET?N DE LA REAL ACADEMIA GALLEGA
que fac?a gala como l?rico ou como narrador. A s?a lecci?n, neste
campo ? moito menos maxistral que a que nos dict?u como
art?fice da l?ngua na s?a obra de ficci?n ou no comentario po?
tico. T??ense dado alg?ns pasos para a consagraci?n do galego
como lingua did?ctica que superan, evidentemente, as conquis
tas de Castelao neste orde.
? verdade que a s?a fala propriamente literaria, de estrema
coerencia ?anque moi luida polos anos de esperiencia e recti
ficada por miudo? dentro do seu mundo sem?ntico e estil?stico,
tampouco pode servir sin m?is como c?digo espresivo universal.
Cada escritor ten que forxar a s?a fala, porque cada escritor
ten un mundo de seu, e a ningu?n lle cal ben a roupa axeitada
?s medidas de outro. Mais para o mundo literario que Castelao
ti?a que espresar, a s?a linguaxe ? estraordinariamente axus
tada. A lecci?n de naturalidade e instinto de elecci?n que Cas
telao dou, conserva sempre a s?a vixencia. Endeb?n, o mundo
noso xa non ? o mundo de Castelao, e esa lecci?n ori?ntanos, non
nos asoballa. O mundo de Castelao foi literariamente un mundo
de significados reducidos en n?mero, un minifundio intensiva
mente cultivado. Como a vida se arrequent?u e complic?u desde
aquela, ternos asobardado os l?mites da leira, e, anque se cadra
con m?is toscas arav?as, 'c?mprenos decruar g?ndara nova. Esto
'esIxenos un uso do galego que non se lle plante?u a Castelao.
Mais moitos aspectos da s?a lingua ?o manexo seguro dos
pronomes ?tonos, por exemplo; a ponderada dosificaci?n de po
pularismos e cultismos?, nos que as soluci?ns adoptadas supe.
ran infinitamente en acerto ?s dos primeiros camaradas de Cas
telao ?os homes das Irmandades? e compiten ventaxosamente
amiude coas dos seus af?ns da segunda hora ?os redactores de
N?s?, deber?an ser m?is meditados por todos, especialmente
polos mozos, improvisadores ?s veces cunha xuvenil confianza
no seu estro ou sinxelamente desleixados no seu oficio, eivas que
Castelao, como escritor cl?sico, artista e artes?n por tempera
mento e por honestidade profesional, refug?u decot?o.
Compre estudar de perto a lingua de Castelao. O vocabulario
das Cousas e o dos Retrincos est?n sendo hoxe ouxeto de clasi
ficaci?n sem?ntica e de comentario estil?stico en diversas teses
de licenciatura. Os cambios morfol?xicos e l?sicos que se ouser
van en edici?ns sucesivas dunha mesma obra, te?en sido tanl?n
ouxeto de an?lise. A multiplicaci?n destes traballos permitir?
