154 BOLET?N DE LA REAL ACADEMIA GALLEGA
discencia. Te?en na boca palabras moribundas que non preten
den reavivar. Esto ? ruralismo. As? usa do galego o cacique. Ten
que usalo para impartir as s?as ordes, como Cicer?n falaba en
sereno rusticus aos seus servos da villa Tuso/Llana.
?sta era a situaci?n que rexistraba e combat?a. Castelao. Esto
? o que chamaba ruralismo. A pura estormentaci?n, a pura pr?c
tica, a pura utilizaci?n do galego. Tam?n hoxe co?ecemos esa
conducta, mais, curiosamente, o cacique ten descoberto que o
galego serve para dar consignas por escrito. Esto ? eriptorura
lismo, e, anque sup?n un progreso na valoraci?n ouxetiva do
idioma, continuamos confinados no soterra?o da mediatizaci?n.
O galeguismo sup?n inconformismo verbo do galego. Non
aceptar? Castelao, como non aceptar? 'Cabanillas, a marca de
vulgarismo, real ou imaxinario, que constit?en rasgos dialect?is
de tipo da gheada e o seseo. Pode ser que tal proscripci?n semelle
lament?bel ao dialect?logo que colecciona ?? o seu oficio?
particularidades diferentes. Mais o idioma ? unha cousa dema
siado seria para ser confiada esclusivamente aos especialistas.
Castelao est? condicionado por unha tradici?n traballosamente
formada que orienta os seus esforzos a liberar o galego do rura
lismo e a integralo no galeguismo. Castelao non ? un revolucio
nario da l?ngua escrita, sen?n que representa o cimo da mode
raci?n e do eclecticismo. Dunha banda, a diferencia de outras
figuras da literatura galega, ? un Talante galego espont?neo, ben
que te?a sido sempre pr?cticamente biling?e. As?, a s?a fala
literaria ap?iase nunha firme base de autenticidade. Mais non
?, en absoluto, unha fala dialectal. A s?a morfolox?a ? a do go.'
lego suroccidental, pero a s?a fon?tica ? a do galego central.
Ternos de ver nesto derradeiro o peso da tradici?n da estola de
Murgu?a, que interpretaba a gheada ?como hoxe mesmo o Pro'
fesor Pensado? non como un rasgo de sustrato prerrom?nino,
sen?n de superestrato castel?n. O noso autor, pois, aspira a fa
cer da lingua popular unha lingua culta, da fala dialectal, unha
fala com?n. Son os mesmos ide?is de Cabanillas. ?n e outro, bai
xo o influxo da nacente erudici?n filol?xica galega, avantaron
cara un galego cada vez m?is culto; pero por cami?os distintos.
Cabanillas principalmente pola incorporaci?n dun l?sico escol
mado, en parte arcaizante, como se pode ver na s?a obra mestra
neste aspecto, a Ant?fona da cantiga. Castelao principalmente
pola preocupaci?n, tam?n arcaizante, verbo da morfolox?a, 111
