NOTAS DE ETNOGRAF?A MATERIAL DE SAN PEDRO DO BURIZ 55
III. O ARADO
A?nda que xen?ricamente o arado da nosa Terra se chama
"rom?", coidamos que tal definici?n non ? dabondo pra delimi
tar as s?as caracter?sticas. Cec?is o estudo m?is profundo do
arado nos nosos eidos e no resto da Pen?nsua se?a un de Caro
Baroja ". Aseg?n o devandito etn?logo, a catalogaz?n sistem?
tica dos arados espa?oes foi fe?ta por Roberto e B?rbara A?tken,
os que xa ?ncruiron ? Galiza drento da ?rea de predominio do
arado "cuadrangular", xeralmente sen rodas. Asimesmo sucede
noutras terras veci?as, como as Asturias, nas que iste arado
ch?mase "andeza" ".
Con respeito ? Galiza o estudo m?is compreto parez ser o de
Cr?spi 48, no que se recollen arados en xeral "cuadrangulares",
intruso no mesmo caneen? que agora nos ocupa. Non embar
gantes hai alg?s tipos dubidosos, e o mesmo Caro Baroja se?a
la como tal o recollido por Risco en Furelos (Melide) 49; iste fei
to e outros semellantes pregan unha catalogaz?n sistem?tica
deste elemento da nosa cultura.
Xa no marc? concreto do Buriz atop?monos (vid. foto) cun
tipo de arado" cuadrangular" con rella triangular mai evolu
cionado." Dende o punto de vista da nomenclatura fican eiqu? .
os chamadeiros seguintes:
a) Palanca, ou tim?n do arado, que se enchufa r?a rabela
(vid. dimp?is). En Melide ch?mase "palanca" ou "tem?n"5?. En
Friol (Lugo), en Degrada (Cervantes Lugo), en Celanova (Ou
rense) 51, en Moreiras 52 e tam?n en Velle 53 ten o nome de "te
m?n". Noutras bisbarras, como Calvos de Rand?n, rescibe o
nome de "cabezallo" 54.
b) Teiroa, ou madeiro que xungue a palanca co rostro (vid.
dimp?is). Ten chamadeiros semellantes noutras bisbarras, cc)
" J. CARO BAROJA: Los arados espa?oles. Sus tipos y repartici?n. "Rey. de
Dialectolog?a y Tradiciones Populares", tomo V, cuad. 1 .?, p?x. 3 e ss.
" Ib?dem, p?x. 31.
48 Ib?dem, p?x. 37 e ss.
Terra de Melide, p?x. 366, fig. 71.
" Ib?dem, figs. 70 e 71.
51 J. CARO BAROJA: Los arados espa?oles..., figs. 43, 44 e 49.
52 X. R. e FERN?NDEZOXEA: Op. cit. supra, p?x. 207, fig. 145.
53 L. CDEVILLAS, FERN?NDEZ HERMIDA e x. LORENZO: Op. cit. supra, p?x. 123,
54 F. L. CUEVILLAS e X. LORENZO: Op. Cit. supra, p?x. 45.